Szczepienie przeciw grypie u dorosłych i u dzieci

Sezon jesienno-zimowy to czas zwiększonej zachorowalności na grypę. Możemy się do tego odpowiednio przygotować, nie tylko poprzez odpowiednią dietę, aktywność fizyczną, odpowiednią ilość snu, ale także poprzez szczepienia przeciwko grypie. Każdego roku szczepy do produkcji szczepionek są polecane przez Światową Organizacją Zdrowia. Pamiętajmy, że odporność po szczepieniu przeciw grypie jest tylko do 12 miesięcy. Czyli najlepiej szczepić się każdego roku.

Dla kogo szczepionka ?

Szczepionka jest dla wszystkich osób powyżej 6 miesiąca życia. Dla osób powyżej 65 roku życia szczepionka w Polsce jest refundowana. Szczepimy się, aby zapobiec ewentualnym powikłaniom pogrypowym. Szczepić się powinny przede wszystkim osoby:

– przewlekle chore z niewydolnoscią serca, z chorobą niedokrwienną serca, cukrzycą, astmą, przewlekłą obturacyjną choroba płuc, z mukowiscydozą, z niewydolnoscią nerek, z nowotworem, z niedokrwistościami, po przeszczepach,
– pracownicy szpitali, szkół, przedszkoli, żłobków, hoteli, domów opieki seniora, hospicjum,
– kobiety w II i III trymestrze ciąży oraz karmiące piersią,
– osoby starsze po 50 roku życia.

Pamiętajmy, że do szczepienia kwalifikuje lekarz rodzinny, internista, pediatra.

Kiedy najlepiej się zaszczepić ?

Sezon grypowy w Polsce to okres od początku września do końca marca. Najlepszy okres na szczepienie przypada od września do grudnia.

Czy można zachorować na grypę pomimo szczepienia ?

Można. Jest wiele wirusów grypy i szczepimy się tylko na konkretny szczep wirusów rekomendowany przez Światową Organizacją Zdrowia każdego roku. Oprócz tego, gdy pacjent stosuje leki takie jak sterydy, cytostatyki ta odpowiedz immunologiczna na szczepienie będzie słabsza. Tak samo jest w trakcie chemio i radioterapii. Jeśli osoba po szczepieniu zachoruje na grypę, to przebieg jest łagodniejszy i rzadziej występują powikłania pogrypowe.

Czy mogą pojawić się działania niepożądane po szczepieniu ?

Tak. Zdarzają się rzadko, ale mogą wystąpić: miejscowe zaczerwienie w miejscu ukłucia, obrzęk, ból, stwardnienie, gorączka, dreszcze, bóle stawów, bóle głowy, zmęczenie. Bardzo rzadko dochodzi do reakcji alergicznych takich jak wstrząs anafilaktyczny i obrzęk naczynioruchowy. Zaleca się 15 minutową obserwację po podaniu szczepionki u każdego pacjenta.

Sposoby podawania szczepionki

Dorosłym i dzieciom starszym podajemy szczepionkę w mięsień naramienny, a malutkim dzieciom w przednioboczną część uda. W tym sezonie epidemicznym grypy 2019/2020 na rynku jest dostępna „ żywa” atenuowana 4 – walentna szczepionka przeciwko grypie sezonowej (Fluenz Tetra). Podaje się ją donosowo w postaci aerozolu.

Przeciwskazania do szczepienia.

Jeśli pacjent gorączkuje, ma aktywne ostre zakażenie. Bezwzględnym przeciwskazaniem nie jest uczulenie na białko jaja kurzego, natomiast należy poinformować wcześniej o tym lekarza. Istotne jest zgłoszenie lekarzowi predyspozycji do alergii w sensie ogólnym przed szczepieniem. Bezwzględnym przeciwskazaniem do szczepienia jest Zespół Guillain-Barré oraz jeśli pacjent miał kiedykolwiek ciężką reakcję alergiczną na składnik szczepionki. Szczepionka nie powinna być podawana dzieciom poniżej 6 miesiąca życia.

Skład szczepionki przeciwko grypie w sezonie epidemicznym 2019/2020.

Szczepionki powinny zawierać antygeny szczepów spokrewnionych ze szczepami:

A/Brisbane/02/2018 (H1N1) pdm 09, A/Kansas/14/2017 (H3N2), B/Colorado/06/2017, B/Phuket/3073/2013.

Szczepienia przeciwko grypie u dzieci.

Dzieci (6 miesięcy do 8-9 roku życia) w przeciwieństwie do dorosłych otrzymują 2 dawki szczepionki w odstępie co najmniej 4 tygodni. Jeśli dziecko w wieku od 6 miesięcy do 8 lat otrzymało 2 lub więcej dawek szczepionki przeciwko grypie przed 1 lipca 2019 roku to będzie zaszczepione tylko 1 dawką szczepionki. Jeśli nie mamy danych albo nie było dziecko szczepione przed 1 lipca 2019 roku to dziecko otrzymuje 2 dawki szczepionki. Aktualnie w Polsce jest dostępna donosowa szczepionka dla dzieci 4-walentna, atenuowana przeciwko grypie (LAIV-4). Donosowa szczepionka jest przeciwskazana:

– u osób które miały kiedykolwiek ciężką reakcję alergiczną na jakikolwiek składnik szczepionki.,
– dzieci i młodzież leczone przewlekle kwasem acetylosalicylowym (Aspiryna, Polopiryna) lub salicylanami, z niedoborami odporności (leczenie lekami immunosupresyjnymi lub zakażonych wirusem HIV),
– dzieci między 2 a 4 rokiem życia, które mają rozpoznaną astmę, albo w ciągu ostatnich 12 miesięcy wystąpiły u dziecka świsty wydechowe lub objawy astmy.

Kobiety w ciąży, osoby które przyjmowały leki przeciwwirusowe aktywne wobec wirusów grypy w ciągu ostatnich 48 godzin nie powinny być szczepione szczepionką donosową. Zaleca się, aby osoby po szczepieniu szczepionką donosową przez 7 dni od szczepienia unikały kontaktu z osobami z ciężkim niedoborem odporności.

Istotną informacją jest fakt, że szczepionka donosowa może mieć zmniejszoną skuteczność jeśli pacjent przyjmował leki przeciwwirusowe w okresie od 48 godzin do 14 dni. Szczepionki przeciw grypie można podawać z innymi szczepionkami inaktywowanymi lub „żywymi’’. Po podaniu szczepionki donosowej przeciw grypie należy zachować odstęp minimum 4 tygodnie przed podaniem kolejnej żywej szczepionki.

Kiedy nabywamy odporność po szczepieniu ?

Swoista odporność rozwija się już w ciągu 7 dni po szczepieniu czyli w ciągu 7 dni po szczepieniu wytwarzane są przeciwciała, których poziom wzrasta w miarę upływu czasu ( po innych szczepieniach przeciwciała zaczynają powstawać  dopiero po 2 tyg). Odporność utrzymuje się do 6-12 miesięcy.

dr n. med. Diana Stettner-Leonkiewicz

1. Grohskopf L.A. i wsp.: Prevention and control of sensual influenza with vaccines: recommendations of the Advisory Comimitee on Immunization Practices – United States, 2019-20 influenza season. MMWR Recomm. Rep., 2019; 68: 1-21.
2. Saieda M. Kalarikkal; Gayatri B. Jaishankar. Influenza Vaccine, update 8 th. October 2019. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK537197/
3. Danier J., Rivera L., Claeys C. et al. Clinical Presentation of Influenza in Children 6 to 35 Months of Age: Findings From a Randomized Clinical Trial of Inactivated Quadrivalent Influenza Vaccine. Pediatr. Infect. Dis. J. 2019 Aug; 38(8):866-872. doi: 10.1097/INF.0000000000002387.
4. https://www.who.int/influenza/vaccines/en/