Koronawirus (COVID-19)

Co to takiego koronawirus ?

Koronawirus jest wirusem z rodziny Nidovirales należącym do wirusów RNA o dodatniej polarności z osłonką i helikalną symetrią nukleokapsydu. Nazwa wirusa pochodzi od maczugowatego kształtu wypustek glikoproteinowych, wystających z zewnętrznej powierzchni wirusa i nadający im wygląd korony. Wyróżnia się 4 rodzaje koronawirusów: alfa, beta, gamma i delta. Wirusy powodujące zakażenia u ludzi (HCoV) należą do alfa-koronawirusów (HCoV-229E, HCoV-NL63) i beta-koronawirusów (HCoV-HKU1, HCoV-OC43, wirus SARS i wirus MERS). Do 2019 roku poznano 6 wirusów powodujących zakażenia u ludzi. Cztery z nich (229E, OC43, NL63, HKU1) są przyczyną przeziębienia o łagodnym przebiegu. Dwa pozostałe (SARS i MERS) mogą prowadzić do zagrażającej życiu ostrej niewydolności oddechowej.

Jak można się nim zarazić ?

Zakażenia są tak samo rozpowszechnione wśród dzieci jak i dorosłych. Natomiast nie mamy jeszcze dokładnych danych statystycznych, które by określały w jakiej grupie pacjentów zakażenia koronawirusem występują częściej. Częstość zakażeń wzrasta w miesiącach zimowych, wczesnowiosennych i wiosennych. Zarażamy się drogą kropelkową. Wirusy występują też w kale, ale ich rola w wywoływaniu chorób przewodu pokarmowego jest nieznana. W populacji mogą występować zakażenia bezobjawowe, co stanowi prawdopodobnie połowę wszystkich zakażeń koronawirusowych. Okres wylęgania wirusa trwa 2-5 dni maksymalnie do 14 dni.

Jakie są objawy zakażenia koronawirusem ?

Pacjent zgłasza się z objawami zakażenia górnych dróg oddechowych i z gorączką powyżej 38 stopni C., ale może też tej gorączki nie być. Do objawów należą:
– wysoka gorączka powyżej 38 stopni C. (zazwyczaj)
– silne bóle mięśni i kości
– kaszel (zazwyczaj suchy)
– duszność
– katar (czasami)
– biegunka (rzadko)

Jaki jest przebieg choroby ?

Przebieg zakażeń jest zróżnicowany: może być bezobjawowy, łagodny przebieg choroby układu oddechowego, po ciężkie zapalenie płuc z ARDS (ang. acute respiratory distress syndrome-zespół ostrej niewydolności oddechowej) i/lub niewydolnością wielonarządową. Najbardziej narażone są dzieci i osoby starsze z chorobami przewlekłymi układu sercowo-naczyniowego, zaburzeniami neurologicznymi, cukrzycą.

Jakie jest leczenie ?

Na razie nie ma leku przeciwwirusowego, który byłby zalecany typowo do leczenia koronawirusa. Leczymy objawowo. Nie ma leczenia przyczynowego. Ważne jest podczas leczenia, aby nie wychodzić na zewnątrz (pozostać w domu), picie dużej ilości płynów, odpoczynek.

Jakie mogą być powikłania nieleczonego objawowego koronawirusa u pacjenta ?

Może być ARDS, ostre uszkodzenie nerek, ostra niewydolność serca, nadkażenia bakteryjne i wstrząs septyczny. Pamiętajmy, że każde zakażenie może skończyć się takimi objawami i nie jest to tylko charakterystyczne dla koronawirusa.

Czy jest na to szczepionka ?

Na razie nie ma szczepionki na koronawirusa, ale naukowcy są w trakcie jej opracowywania.

Czy szczepienie przeciw grypie chroni przed koronawirusem ?

Nie. Szczepionka przeciw grypie jest na określony szczep wirusa grypy. Na koronawirusa nie ma jeszcze szczepionki.

Jak długo może przeżyć koronawirus poza organizmem człowieka ?

Wirus traci swoje właściwości po upływie 72-96 godzin.Możliwe jest przeniesienie koronawirusa drogą kontaktową z powierzchni i przedmiotów w krótkim czasie po ich zanieczyszczeniu materiałem zakaźnym. Wirus może być na klamkach, przyciskach w windzie, uchwytach w autobusie. Chusteczki higieniczne i maski stosowane przez osoby zakażone traktować trzeba również jako materiał zakaźny.

Jakie są standardy higieny u osób z zakażeniem układu oddechowego ?

Wszyscy pacjenci z objawami infekcji górnych dróg oddechowych, nie tylko z podejrzeniem koronawirusa, powinni przestrzegać następujących zasad ograniczających szerzenie zakażenia:
– w czasie kaszlu i kichania zakrywać usta chusteczką lub dołem łokciowym, unikać kasłania w dłonie
– nosić maseczkę w miejscach publicznych; w placówkach medycznych należy zapewnić maseczkę wszystkim osobom z objawami zakażenia układu oddechowego przebywającym w poczekalni
– myć ręce ciepłą wodą z mydłem przynajmniej przez 20 sekund lub zdezynfekować ręce środkiem na bazie alkoholu niezwłocznie po kontakcie z wydzielinami układu oddechowego.

Czy należy bać się wirusa ?

Pamiętajmy, że przewlekły stres i panika obniżą tylko nasz układ odpornościowy. Natomiast do problemu epidemii koronawirusa nie należy podchodzić w sposób beztroski. Należy unikać skupisk dużej ilości ludzi typu galerie handlowe, koncerty, konferencje itd. wtedy kiedy nie musimy tam chodzić w okresie zwiększonej zachorowalności. WHO oficjalnie ogłosiło epidemię koronawirusa na świecie. Na pewno zbliżające się lato i warunki pogodowe zmniejszą liczbę zachorowań na koronawirusa. Pamiętajmy o odpowiedniej higienie rąk. Gdy pacjent zgłasza złe samopoczuie powinien udać się do lekarza. Osoby wracające z krajów objętych epidemią w razie objawów takich jak: wysoka gorączka powyżej 38 stopni C., bóle mięśni, duszność, które miały kontakt z osobą zarażoną koronawirusem powinny udać się do Oddziału Chorób Zakaźnych najbliższego szpitala miejsca zamieszkania albo powiadomić telefonicznie stację sanitarno-epidemiologiczną, nie do POZ. Narodowy fundusz Zdrowia udostępnił całodobową infolinię dla pacjentów: tel. 800 190 590. W Polsce badania wykonuje laboratorium Zakładu Wirusologii NIZP-PZH. Mamy 96 odziałów zakaźnych w Polsce. Ilość szpitali mających sprzęt do identyfikacji koronawirusa ma się zwiększyć. Aktualnie w aptekach nie ma już ochronnych maseczek jednorazowych. Ochronne maseczki jednorazowe są tak samo skuteczne jak maseczki wielorakiego użytku. Zaleca się stosowanie maseczek w przypadku bezpośredniego kontaktu z pacjentem z podejrzeniem zakażenia koronawirusem czyli maseczki powinien posiadać personel medyczny i pacjent z objawami koronawirusa. Pamiętajmy, że wirus grypy również powoduje umieralność u pacjentów (0,5-1,5% zgonów rocznie), natomiast koronawirus COVID-19 jest czymś na razie nowym, ale będzie tak samo poznany i wdrożone będą w przyszłości działania profilaktyczne typu szczepienia. Śmiertelność z powodu koronawirusa wynosi 2%. Zadbajmy o swoją odporność czyli pamiętajmy o wysypianiu się, zbilansowanej diecie i krótkich spacerach np. po lesie, po parku, przyjmowaniu witamin, probiotyków. Najnowsze metaanalizy przedstawiają iż odpowiednia suplementacja witaminy D ma pozytywny wpływ na układ odpornościowy człowieka. Eksperci zalecają suplementację witaminy D jako czynnik wspomagający odporność. Dane w Polsce na dzień 8 marca 2020 wskazują, że zakażonych koronawirusem z dodatnimi testami jest 11 osób. Liczba zachorowań może się zwiększyć. Osoby, które mogą być zakażone CoVID-19 powinny bezzwłocznie, telefonicznie powiadomić stację sanitarno-epidemiologiczną lub zgłosić się bezpośrednio do oddziału zakaźnego lub oddziału obserwacyjno-zakaźnego.

dr n. med. Diana Stettner-Leonkiewicz

1. Lia van der Hoek, Krzysztof Pyrc ,Maarten F. Jebbink, et al. (2004). Identification of a new human coronawirus. Nature Medicine.
2. Abdullah Assiri, Allison McGeer, Trish M. Perl. Et al. (August 2013). Hospital Outbreak of Middle East Respiratory Syndrome Coronawirus. The New England Journal of Medicine.
3. World Health Organisation 2020 https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019
4. https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/situation-reports
5. Beata M., Gruber-Bzura. (Warsaw, August 2018). Vitamin D and Influenza-Prevention or Therapy? International Journal of Molecular Science.
6. Adrian R. Martineau, David A. Jolliffe, Richard L. Hooper et al. Vitamin D supplementation to prevent acute respiratory tract infections: systematic review and meta-analysis of individual participant data. (2017) British Medical Journal
7. https://www.gov.pl/web/zdrowie
8. www.gis.gov.pl