Co jeść w trakcie leczenia raka ?
Dieta w trakcie leczenia choroby nowotworowej oparta jest na zasadach zdrowego odżywiania, która obowiązuje każdego zdrowego człowieka. Oczywiście w zależności od rodzaju raka, jego zaawansowania i lokalizacji, stanu zdrowia i stopnia wyniszczenia pacjenta, oraz chorób współistniejących, dieta powinna być odpowiednio zmodyfikowana i indywidualnie opracowana dla chorego. Zasady zdrowego odżywiania oparte są na Piramidzie Zdrowego Żywienia i Aktywności Fizycznej.
Należy pamiętać o regularnym spożywaniu 5 posiłków. Porcje i ich kaloryczność powinny być dopasowane w zależności od płci, wieku, masy ciała, wzrostu oraz aktywności fizycznej. Terapia onkologiczna nie powinna być czasem odchudzania, ale przy nadmiernej otyłości lekarz może zalecić redukcje masy ciała.
Warzywa i owoce powinny być spożywane w jak największych ilościach, dopasowanych do stanu ogólnego pacjenta i sprawności jego przewodu pokarmowego. Jeżeli choroba i jej leczenie sprzyja biegunkom warzywa powinny być gotowane w wodzie lub na parze. Należy uważać na warzywa ciężko strawne i wzdymające – tzn na: kapustne, cebulowate i strączkowe oraz na paprykę, rzodkiew i seler naciowy. Przy dolegliwości z przewodu pokarmowego owoce powinny być obrane ze skórki. Zalecane jest pieczone jabłko i mało dojrzały banan.
Pieczywo powinno być pełnoziarniste, razowe. Wyjątek – biegunka – wybieramy niezbyt świeży chleb lub bułki pszenne.
Codzienne spożywamy 2 szklanki mleka ( do 2 % tłuszczu ), które można zastąpić jogurtem, kefirem lub serem żółtym ( ser żółty – do 4 plasterków na tydzień). Przy biegunce wykluczamy całkowicie mleko ( nawet kozie i bez laktozy ), ograniczamy inne produkty mleczne oraz zastępujemy je odpowiednikami bez laktozy.
Należy ograniczać mięso, szczególnie czerwone i przetworzone. Najwyżej 0,5 kg / tydzień. Mięso zastępujemy rybami, jajami oraz nasionami roślin strączkowych.
Technologia przygotowania potraw powinna eliminować smażenie, szczególnie na tłuszczach zwierzęcych.
Powinno się unikać cukru, słodyczy oraz soli. Możemy słodycze zastąpić owocami lub orzechami. Wśród pacjentów jest opinia, że rak lubi cukier i należy go wyeliminować, aby rak umarł z głodu. Prawda jest taka, że każda komórka w naszym organizmie ( czy to nasza, czy raka ) żywi się węglowodanami. Węglowodany to cukier . Zły jest ten prosty, czyli ten który powoduje szybki wyrzut insuliny i tycie . Cukry złożone są dobre, dają nam energię i pozwalają nam prawidłowo funkcjonować. Szczególnie są potrzebne w czasie wyniszczającego leczenia onkologicznego. Jeżeli ograniczymy węglowodany i będziemy żywić się tylko białkiem i tłuszczem, nasz organizm zmieni tłuszcze i białka na cukier, a nasze komórki i rak będą miały co jeść. Najpierw my zginiemy z głodu, a dopiero później umrze rak. Musimy jeść by mieć siłę na leczenie, które bywa bardzo obciążające dla organizmu. Będąc głodnym lub niewłaściwie się odżywiając zwiększamy szansę, że dopadnie nas przeziębienie i lekarz będzie musiał odroczyć leczenie.
Dieta przy biegunce
W przypadku biegunki , szczególnie nasilonej zalecana jest dieta BRAT,od angielskich słów – bananas, rice, applesauce, toast. Dieta powinna opierać się na mało dojrzałym bananie, pieczonym jabłku, również w postaci musu, gotowanym ryżu oraz pszennym toście. Przy biegunce znacznie zwiększamy podaż płynów. W diecie podstawowej to 1,5 litra. Przy biegunce dodatkowa szklanka płynu, na każde wypróżnienie.
Dieta przy zaparciach
Zaparcia w trakcie leczenia onkologicznego mogą być skutkiem ubocznym preparatów stosowanych w trakcie leczenia przeciwnowotworowego. Celem eliminacji zaparć zaleca się produkty z dużą zawartością błonnika oraz zwiększoną ilość przyjmowanych płynów. Duża zawartość błonnika może być przyczyną wzdęć, zgagi oraz zwiększonej produkcji gazów, dlatego zaleca się stopniowe wprowadzanie produktów bogatych w błonnik ( pieczywo i makarony razowe, kasze gruboziarniste, otręby, orzechy i pestki, surowe i suszone owoce, soki owocowe i warzywne, kiszonki oraz jogurty ). Jeżeli dieta nie pomaga można posiłkować się produktami dostępnymi bez recepty np.: preparat z liściem senesu (2 tabletki przed snem), laktuloza (15 ml 2-3 / dobę , na czczo ) lub inne preparaty ziołowe .
Dieta płynna
Dla osób, którzy mają problemy z połykaniem lub gryzieniem pokarmów stałych zalecane jest spożywanie płynnych lub półpłynnych 6-8 posiłków na dobę. Miksujemy potrawy i podajemy w temperaturze pokojowej lub schłodzonej.
Niedożywienie i wyniszczenie, jadłowstręt
Najbardzej narażone są dzieci i ludzie starsi oraz chorujący na nowotwory: żołądka, przełyku, trzustki, głowy i szyi, płuca oraz prostaty. Oczywiście nasilenie niedożywienia i wyniszczenia zależy od stopnia zaawansowania raka. Pacjent powinen być zbadany przez specjalistę i zakwalifikowany do leczenia żywieniowego, dostosowanego do stanu ogólnego. To czego nie możemy robić to zmuszać takiej osoby do jedzenia. Posiłki powinny być: małe, kolorowe, estetyczne, przyjmowane co 2- 3 godziny, w przyjemnej atmosferze. Kaloryczność potraw można zwiększyć poprzez dodanie masła, jajka, oliwy z oliwek. Między posiłkami tylko niekaloryczne płyny, jak woda, herbata lub kawa .
Na rynku dostępne są doustne suplementy pokarmowe. To preparaty wysokobiałkowe oraz wysokokaloryczne, które mogą zastąpić posiłek, w przypadku jadłowstrętu lub problemu z połykaniem lub gryzieniem. Te preparaty nie wyleczą raka. Jeżeli nie mamy problemów z jedzeniem nie są nam potrzebne. Pamietajmy taka mała plastikowa buteleczka odżywczo porównywalna jest do obiadu składające się ze schabowego z ziemniakami. Można łatwo od nich przytyć.
Doustne suplementy pokarmowe należy pić powoli, przez 30 minut. Można je dodawać do posiłków (np. jogurt ), rozcieńczać z wodą, dodać sok z cytryny. Na ich bazie przygotowywać galaretki, koktajle lub kisiele.
Sok z buraków
Sok z buraków nie leczy raka i nie poprawia parametrów krwi. Jest tylko wizualnie podobny do krwi. Podobnie jak czerwone wino i sok z porzeczek. Prawdopodobnie dawno temu jak Świadkom Jehowym przetaczano krew to informowano ich, że dostają sok z buraków – stąd ten mit o niesamowitym działaniu napoju. Na pewno sok z buraków jest zdrowy, ale tak samo jak inne soki warzywne. Duże ilości napojów z owoców lub warzyw mogą tylko spowodować biegunkę, odwodnienie organizmu i z tego powodu gorszy stan ogólny pacjenta, a nie sprawią że hemoglobina lub czerwone krwinki się zwiększą. Zielone soki naukowo mają większą szanse na poprawę niedokrwistości, ale to musiały być ilości zielonych warzyw jedzone skrzynkami. Katowanie się zielonymi sokami by poprawić poziom żelaza jest niepotrzebny – istnieją preparaty żelaza w tabletkach.
Jak przyjmować preparaty żelaza
Żelazo nie tak łatwo się wchłania w naszym przewodzie pokarmowym, dlatego łykanie tabletek żelaza nie jest łatwe i może powodować dolegliwości gastryczne (bóle brzucha, biegunka, nudności, zaparcia) oraz przebarwienia zębów. Normą przy przyjmowaniu żelaza jest czarne zabarwienie stolca. Preparaty z żelazem przyjmujemy na czczo, najlepiej minimum 30 minut przed posiłkiem i popijamy wyłącznie wodą. Jeżeli dolegliwości z przewodu pokarmowego są duże i nie umożliwiają przyjmowanie leku należy poprosić lekarza o zmianę preparatu.
Sok z cytrusów
Na sok z cytrusów należy troszeczkę uważać. Z powodu dużej ilości kwasów w owocach może podrażniać i uszkadzać wrażliwszą z powodu chemioterapii błonę śluzową jamy ustnej.
Jakie suplementy w trakcie leczenia onkologicznego
Pacjentów niepokoi fakt, że lekarze onkolodzy nie zalecają żadnych witamin i suplentów diety. Z mediów otrzymujemy informację – chcesz być zdrowy łykaj nasze suplementy i witaminy . Prawda jest taka, że jeżeli jemy w miarę zdrowo to nie potrzebujemy dodatkowych witamin. Wręcz dodatkowe tabletki mogą przeciążyć naszą wątrobę, tak już nadwyrężoną lekami przeciwnowotworowymi. Na pewno nie zaszkodzi magnez, szczególnie zalecany w trakcie chemioterapii taksanami ( paklitaksel i docetaksel). Preparatów magnezu nie da się przedawkować, zbyt duże przyjęte ilości mogą tylko spowodować lub nasilić biegunkę – tu uważamy na odwodnienie organizmu , tzn. zwiększamy podaż płynów. Witamina D3 jest obecnie przez dietetyków zalecana przez cały rok – jeżeli dawka witaminy jest dopasowana do masy ciała – nie zaszkodzi. Pozostałe witaminy lub suplementy nie są zalecane. Jeżeli mimo wszytko chcesz coś łykać poinformuj na wszelki wypadek lekarza i uważaj na leki spoza apteki. Jest mnóstwo ludzi, którzy żerują na chorobie innych. Lekarze chcą wyleczyć swoich pacjentów, wiec jeżeli by coś działało, a dostępne byłoby tylko w internecie to lekarz by to powiedział pacjentowi. Te środki w najlepszej sytuacji nie działają, ale niestety często też szkodzą. PAMIĘTAJMY CUDOWNE LEKI Z NIEWIADOMEGO POCHODZENIA NIE TYLKO NIE WYLECZĄ RAKA A MOGĄ NAM ZASZKODZIĆ, A NAWET ZABIĆ.
Alkohol
W Piramidzie Zdrowego Żywienia i Aktywności Fizycznej alkohol jest nie zalecany jak i inne używki powinien być wyeliminowany. Ale… prawie wszystko jest dla ludzi, jeden – dwa kieliszki wina przy specjalnej okazji nie powinny zaszkodzić. Jeżeli w planach masz spotkanie rodzinne lub z przyjaciółmi, albo zwyczajnie marzysz o chwili zwyczajnego życia sprzed choroby – zapytaj lekarza, prawdopodobnie nie będzie miał nic przeciwko. Na zdrowie 😉
lek. med. Anna Majstrak – Hulewska – onkolog
Bibliografia:
- Jarosz M, Traczyk I, Stoś K. Piramida zdrowego żywienia i aktywności fizycznej. Instytut Żywności i Żywienia, Warszawa 2016.
- Gustafsson U.O., Scott M.J., Schwenk W. i wsp.: Enhanced Recovery After Surgery (ERAS) Society, for Perioperative Care; European Society for Clinical Nutrition and Metabolism (ESPEN); International Association for Surgical Metabolism and Nutrition (IASMEN): Guidelines for perioperative care in elective colonic surgery: Enhanced Recovery After Surgery (ERAS) Society recommendations. World J. Surg., 2013; 37: 259–284.
- Dział Dietetyki Klinicznej Centrum Onkologii – Instytut im. M. Skłodowskiej – Curie w Warszawie: Informator dietetyczny dla pacjentów Centrum Onkologii – Instytut im. M. Skłodowskiej – Curie w Warszawie, 2019.